Pojęcie falsyfikatu jest silnie związane z numizmatyką i kolekcjonerstwem. Pojawiło się już w VI wieku p.n.e., kiedy trafiające do obiegu fałszywe monety stały się poważnym problemem gospodarczym. Jak sytuacja wygląda obecnie? Czy łatwo jest trafić na falsyfikat? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w tym artykule.
Falsyfikat to pojęcie stosowane w wielu różnych branżach, jednak zawsze odnosi się do przedmiotu, który jest kopią oryginalnego egzemplarza, zawiera jego znaki charakterystyczne, podpis autora itp. Powstaje w celu wprowadzenia w błąd odbiorcy (klienta, sprzedawcy, kolekcjonera) w taki sposób, aby myślał, że ma do czynienia z autentyczną pracą.
Warto zaznaczyć, że obecnie wielu kolekcjonerów celowo zbiera falsyfikaty starych monet i banknotów i takich ofert (z jawną informacją o tym, że jest to moneta fałszywa) można znaleźć wiele w serwisach ogłoszeniowych. Zakup falsyfikatu zawsze powinien być jednak świadomą decyzją kupującego.
Fałszerstwa banknotów
Przez lata zmieniały się sposoby fałszowania banknotów. Aby się przed nimi chronić, wprowadzano coraz lepsze zabezpieczenia, co z kolei było powodem do tworzenia coraz bardziej zaawansowanych falsyfikatów.
Wśród typów fałszowanych banknotów możemy wyróżnić te, które zostały podrobione (od podstaw wykonane przez fałszerza), przerobione (np. zmieniony nominał) lub spreparowane (powstałe przez cięcie i klejenie ze sobą odcinków różnych banknotów).
Rozwój techniki cyfrowej sprawił, że fałszowanie banknotów stało się tańsze, łatwiejsze i dostępne dla większej grupy osób – wcześniej zajmowały się tym przede wszystkim zorganizowane grupy przestępcze, które musiały dysponować odpowiednią technologią i zasobami (np. drukarnia i ludzie potrafiący obsługiwać specjalistyczny sprzęt). Dostępność komputerów osobistych, oprogramowania do obróbki grafiki i drukarek sprawiła, że już w 2002 roku falsyfikaty wytworzone metodami cyfrowymi stanowiły prawie 40% wszystkich fałszerstw banknotów w USA.
Jak sytuacja wygląda obecnie? Falsyfikaty wciąż są bardzo dużym problemem na rynku banknotów kolekcjonerskich. Do prób oszustwa dochodzi przede wszystkim na internetowych portalach ogłoszeniowych. Dzisiejsze fałszerstwa wykonywane są na bardzo wysokim poziomie, a odróżnienie falsyfikatu od oryginału często jest możliwe jedynie przez przeprowadzenie analizy porównawczej. Trzeba posiadać oryginał banknotu i dokonać ich szczegółowego porównania pod mikroskopem z zakupionym egzemplarzem. Mniejsza liczba fałszerstw dotyczy banknotów obiegowych. Przykładowo w 2020 roku wykryta liczba sfałszowanych banknotów euro była na rekordowo niskim poziomie.
Zabezpieczenia banknotów
Banknoty mogą posiadać następujące rodzaje zabezpieczeń:
- Zabezpieczenia na papierze – najpopularniejszy rodzaj zabezpieczeń, które ogląda się “pod światło”. Należy do nich zarówno znak wodny (jego najpopularniejszy rodzaj to znak wielotonowy), jak i nitki i inne elementy umieszczone w strukturze papieru.
- Zabezpieczenia w druku – to rodzaj zabezpieczeń dodawany do banknotów na etapie druku. Należą do nich m.in. tła giloszowe (wielobarwne rysunki uzyskiwane z przecinających się linii), tła reliefowe (rysunki tworzące efekt trójwymiarowej przestrzeni), druk irysowy (płynne przejścia kolorów), a także recto-verso (druk grafiki na stronie przedniej i odwrotnej. Grafiki oglądane oddzielnie mogą nie nieść żadnej treści, ale dopiero oglądane pod światło, wspólnie tworzą element znaczeniowy). W druku banknotów wykorzystuje się także farby specjalne, między innymi magnetyczne, świecące w ultrafiolecie (UV), niewidoczne w podczerwieni. Do popularnych zabezpieczeń należy też mikrodruk i rozety.
- Zabezpieczenia optyczne – jednym z najbardziej znanych zabezpieczeń optycznych jest hologram, który zawiera zmieniające się pod różnym kątem wzory. Do tej formy ochrony banknotów należą też farby optycznie zmienne, których kolor zmienia się w zależności od kąta obserwacji banknotu.
Sprawdzenie jednego zabezpieczenia nie wystarczy, aby potwierdzić jego autentyczność. Skuteczna ocena wymaga zwrócenia uwagi m.in. na:
- wymiary banknotu,
- rodzaj zastosowanego papieru,
- kolor banknotu,
- zabezpieczenia na papierze (znak wodny, nitka),
- mikrodruk,
- elementy widoczne w promieniach UV,
- obecność oznaczeń dla niewidomych,
- hologramy,
- obecność zabezpieczeń do odczytu maszynowego.
Fałszerstwa monet
Pierwsze fałszerstwa monet polegały na pokrywaniu warstwą srebrnej blachy rdzenia, który wykonywany był z nieszlachetnego metalu. Aby sprawdzić autentyczność monety, należało wtedy ściąć kawałek jej obrzeża ostrym narzędziem. Popularną metodą było też odlewanie monet w formach na wzór oryginalnych monet.
Współcześnie falsyfikaty monet wykonuje się m.in. metodą galwaniczną. Na powierzchnię formy nakłada się warstwę szlachetnego metalu metodą elektrolizy. Kopia wykonana jest najczęściej z miedzi, a jej powierzchnia pokryta warstwą srebra lub złota. Awers i rewers monety wykonuje się osobno, dlatego w ostatnim kroku są one ze sobą łączone. Często podczas oglądania obrzeża takiego falsyfikatu, da się zauważyć kilka połączonych ze sobą warstw.
Do najbardziej precyzyjnych sposobów fałszowania monet należy wykorzystanie fałszywych stempli przygotowanych zgodnie z wzorem oryginalnych monet.
Zabezpieczenia monet
Zabezpieczeniami monet są przede wszystkim ich parametry – m.in. wymiary, materiał, barwa, ciężar i charakterystyczny wygląd. Przykładowo, w polskich monetach obiegowych o nominale 2 zł i 5 zł, zabezpieczeniem wpływającym też na estetykę monety, jest zastosowanie zewnętrznego pierścienia i rdzenia, które wykonane są z różnych stopów metali o różnej barwie.
Poza podstawową funkcją pozwalającą odróżnić oryginał od falsyfikatu, zabezpieczenia stosowane na monetach i banknotach ułatwiają ich rozpoznanie i rozróżnienie osobom niedowidzącym lub niewidomym.
Jak unikać falsyfikatów?
Nowe wydania monet kupuj bezpośrednio w NBP (jest to rozwiązanie często bardziej czasochłonne, a dostępność monet szybko się wyczerpuje) lub za pośrednictwem autoryzowanych dystrybutorów, czyli sklepów, które mają z NBP podpisaną specjalną umowę na sprzedaż monet. Nie musisz kupować w sklepie stacjonarnym – zakupy online są bezpieczne pod warunkiem, że wcześniej zweryfikujesz opinie o sklepie, a także informacje o firmie (w internecie z łatwością sprawdzisz numer NIP firmy, jej właściciela, siedzibę i inne dane wskazujące na wiarygodność). W przypadku zakupu starych monet należy posiadać przede wszystkim specjalistyczną wiedzę pozwalającą sprawdzić autentyczność monety. Zanim kupisz swoją pierwszą tego typu monetę, poświęć czas na zdobycie niezbędnej wiedzy. Uważaj na aukcje w serwisach ogłoszeniowych, które były wielokrotnie wykorzystywane do sprzedaży falsyfikatów.
Źródło tekstu: https://goldbroker.pl/poradnik-inwestora/co-to-jest-falsyfikat-rodzaje-zabezpieczen-monet-i-banknotow/
